Wśród pasjonatów piłki nożnej, którzy śledzą nie tylko aktualne rozgrywki, ale też interesują się historią piłki nożnej wciąż trwają spekulacje na temat najstarszego klubu piłkarskiego w Polsce. Co ciekawe – zalążki najstarszych klubów piłkarskich w Polsce powstawały również za czasów zaborów, dlatego tak trudno jest jednoznacznie orzec, który z nich uchodzi za ten z największą historią.
Spis treści:
- Najstarszy klub piłkarski w Polsce – zdania są podzielone
- Najstarszy klub piłkarski w Polsce – rok 1905 – Resovia Rzeszów?
- Najstarszy klub piłkarski z czasów zaborów – 1905 rok
- Czy najstarszym klubem piłkarskim w Polsce jest Wisła czy Cracovia Kraków?
- Wcześniejsza historia najstarszych klubów piłkarskich w Polsce
- Najstarsze kluby piłkarskie w Polsce – lista (do 1938 roku)
Najstarszy klub piłkarski w Polsce – zdania są podzielone
Nietrudno się domyślić, że w najstarszych polskich klubach przewinęło się wiele kultowych ikon polskiej piłki nożnej. Chociaż z uwagi na fakt, że trwają spory między tym, który klub piłkarski jest tak naprawdę najstarszy (czasami różnica w czasie ich założenia wynosi tylko miesiące), przedstawiamy najstarsze polskie kluby piłkarskie, według kolejności chronologicznej ustalonej na podstawie sprawdzonych i rzetelnych, czasem nawet archiwalnych kronik i innych materiałów.
Najstarszy klub piłkarski w Polsce – rok 1905 – Resovia Rzeszów?
Według sprawdzonych źródeł, można przyjąć, że najstarszy klub piłkarski w Polsce to Resovia Rzeszów, która została założona w 1905 roku. Co ciekawe, przez długi czas trwały spekulacje na temat tego, czy jest to najstarszy klub piłkarski w Polsce. Jednak zachowane kroniki sportowe, archiwa miasta i stare publikacje prasowe podają właśnie tę datę za datę jego utworzenia, co sprawia, że można uznać ją za najstarszy klub piłkarski w Polsce. Skąd te spekulacje? Już wyjaśniamy!
Okazuje się, że chociaż oficjalne założenie klubu Resovia Rzeszów datowane jest na 1909 rok, uczniowskie drużyny piłkarskie występujące pod nazwą tego klubu rozpoczęły swoją działalność właśnie w 1905 roku, a formalności związane z oficjalnym wpisem klubu Resovia do akt nastąpiło kilka lat później.
Najstarszy klub piłkarski z czasów zaborów – 1905 rok
Chociaż Resovia Rzeszów uchodzi za pierwszy, najstarszy Polski klub piłkarski, warto w tym miejscu odnieść się również do trudnego dla Polski okresu zaborów. Chociaż na terenach dawnych Niemiec, mieszkali rodowici Polacy – założone przez nich kluby sportowe uchodziły tak naprawdę za niemieckie. Tak właśnie było z klubem FC Katowice, dawniej FC Kattowitz. Powstał on w Katowicach w II Rzeszy. Co ważne – został założony faktycznie wcześniej niż opisany wyżej klub Resovia Rzeszów, ale z racji sytuacji w kraju, nie wszyscy uznają go za ówczesny polski klub.
Czy najstarszym klubem piłkarskim w Polsce jest Wisła czy Cracovia Kraków?
Chociaż Wisła Kraków promuje się jako najstarszy klub piłkarski w Polsce, opinia o tym, który z nich jest naprawdę najstarszy nie jest już tak jednogłośna. Podana do wiadomości publicznej data założenia Cracovii przypada na 13 czerwca 1906 roku. Z kolei Towarzystwo Sportowe Wisła Kraków (tzw. klub sportowy Biała Gwiazda) powstało w tym samym roku – również w Krakowie. Można zatem przyjąć, że zarówno założona 13 czerwca 1906 roku Cracovia i utworzona nieco później, ale w tym samym roku Wisła Kraków, zaliczają się do jednych z najstarszych klubów piłkarskich w Polsce.
Przyczyna “konfliktu” między klubami, który dotyczy roku założenia tkwi w tym, że początki obu klubów były bardziej nieoficjalne – drużyny spotykały się regularnie na treningi piłkarskie, ale bez oficjalnej rejestracji. Skąd zatem wynikają rozbieżności w otrzymywanych informacjach dotyczących roku powstania krakowskich klubów? Niejako “dowodami” w sprawie są jedynie wycinki z archiwalnych gazet i kronik. Tam można znaleźć informacje na temat daty i czasu rozgrywek piłkarskich w Polsce, ale nadal brak w nich oficjalnych informacji na temat dokładnej daty powstania obu klubów.
Wcześniejsza historia najstarszych klubów piłkarskich w Polsce
Jak już wspomnieliśmy, z uwagi na fakt, że obecne tereny Polski, niegdyś do Polski nie należały, naprawdę ciężko stwierdzić, czy kluby założone podczas zaborów, w których grali Polacy w trakcie okupacji, można uznać za polskie. Niemniej jednak najwcześniejsze początki zgrupowań piłkarskich na obecnym terenie Polski odnotowane są na początku 1900 roku. Ciężko wskazać dokładną datę, ale w historii zapisały się zrzeszenia: Czarni (1903 rok), Lechia i Pogoń Lwów.
Niżej zamieszczamy dokładną tabelę, w której szybko sprawdzisz najstarsze kluby piłkarskie w Polsce, w porządku chronologicznym.
Najstarsze kluby piłkarskie w Polsce – lista (do 1938 roku)
| Rok założenia | Klub |
|---|---|
| 1905 | 1. FC Katowice KS 1905 Krzanowice Resovia Rzeszów |
| 1906 | KS Cracovia TS Wisła Kraków Juvenia Kraków Kleofas Katowice Lechia 06 Mysłowice Zagłębie Sosnowiec Pabianickie Towarzystwo Cyklistów w Pabianicach |
| 1907 | Klub Sportowy Skawa Wadowice LKS 07 Markowice |
| 1908 | GKS Venetia Ostrów Wielkopolski Polonia Kępno LKS Zabełków LKS 1908 Nędza ŁKS Łódź Wisłoka Dębica |
| 1909 | Pogoń Lwówek KS Opatówek Ostrovia Ostrów Wielkopolski MKS Tarnovia Tarnów KS Clepardia Kraków Piast Cieszyn Górnik 09 Mysłowice Concordia Piotków Trybunalski Gryf Mielec JKS Jarosław Polonia Przemyśl |
| 1910 | MKS Sandecja w Nowym Sączu Radomiak Radom Naprzód Borucin Amatorski Klub Sportowy Wyzwolenie Chorzów TS Koszarawa Żywiec Widzew Łódź Czarni Jasło |
| 1911 | Marymont Warszawa Polonia Warszawa LKS Śląsk Reńska Wieś Zagłębianka Dąbrowa Górnicza LKS Pawłów |
| 1912 | Obra 1912 Kościan Polonia 1912 Leszno Warta Poznań Wisła Borek Wielkopolski LKS Clavia Świątniki Górne LZS Naprzód Wieszowa LKS Tempo Stolarzowice KS Naprzód 1912 Załęże Silesia Miechowice TG Sokół Sokołów Małopolski |
| 1913 | Zamek Gołańcz KS Podgórze Kraków |
| 1914 | Lechia Sędziszów Małopolski |
| 1918 | LKS Tworków |
| 1919 | Błękitni Mąkolno Polonia Środa Wielkopolska Sokół Bralin Andrychowski Klub Sportowy Beskid Andrychów WKS Wawel Kraków KS Soła Oświęcim Szombierki Bytom Ruch Radzionków Slavia Ruda Śląska ŁKS Łagiewniki KS Rymer Rybnik Sokół Nisko |
| 1920 | KS 1920 Mosina LZS Trzcinica Noteć Czarnków Olimpia Koło Ruch Bojanowo Sokół Świba Unia Wapno Victoria Ostrzeszów Ruch Chorzów Grunwald Ruda Śląska Wisła Strumień Orzeł Biały Brzeziny Śląskie TP Jastrząb Bielszowice GKS Wawel Wirek LKS Krzyżanowice Orzeł Nakło Śląskie Naprzód Lipiny Unia Świerklaniec Zuch Orzepowice Czarni Sucha Góra Iskra Lasowice Orkan Dąbrówka Wielka Pogoń Ruda Śląska Śląsk Świętochłowice Polonia Niewiadom LKS Brzezie Polonia Bytom Jagiellonia Białystok |
| 1921 | Tur Turek Błękitni Wronki Concordia Murowana Goślina Pogoń Nowe Skalmierzyce Polonia Poznań Sokół Włoszczakowice Unia Swarzędz Warta Śrem Wełna Rogoźno Dąbski Klub Sportowy Kraków Zwierzyniecki Klub Sportowy Kraków Warszawianka Sarmata Warszawa Sęp Żelechów Nadnarwianka Pułtusk LKS Nadwiślanka Nowe Brzesko Integracyjny Klub Sportowy Olkusz KS Prądniczanka Kraków Kolejowy Klub Sportowy Prokocim Kraków LKS Grybovia Grybów Gorlicki Klub Sportowy Glinik Gorlice Bocheński Klub Sportowy KS Dalin Myślenice Robotniczy Klub Sportowy Garbarnia Kraków MKS Sławków Raków Częstochowa MRKS Czechowice-Dziedzice Unia Kalety LKS Bełk Unia Dąbrowa Górnicza Urania Ruda Śląska Warta Zawiercie Naprzód Czyżowice Zew Kazimierz (Sosnowiec) Ludowy Klub Sportowy Bieńkowice Towarzystwo Sportowe Szczerbiec Wolbórz Lublinianka Lublin |
| 1922 | Helios Czempiń Lech Poznań Lechia Kostrzyn Orzeł Osiek Patria Buk Płomień Opatów Prosna Kalisz Sokół Chwałkowo Sparta Oborniki Sparta Szamotuły Stella Luboń Sokół Kaszczor Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski LZS Nieciecza KS Garbarz Zembrzyce KS Górnik Brzeszcze MLKS Dąbrovia Dąbrowa Tarnowska TS Wolni Kłaj KS Raba Dobczyce Terenowy Klub Sportowy Skawinka Skawina LKS Dunajec Mikołajowice LKS Tęcza Tenczynek KS Szreniawa Koszyce Bug Wyszków Wilga Garwolin Błękitni Raciąż Polonia Iłża Pogoń Grodzisk Mazowiecki Pilica Białobrzegi WKS 22. pp Siedlce KS Mogielanka Mogielnica LKS Jedność Żabieniec Orzeł Warszawa LKS Kresowianka Nowa Wieś Andaluzja Brzozowice-Kamień Stal Bielsko-Biała Odra Wodzisław Victoria Częstochowa Unia Ząbkowice Polonia Marklowice KS Kuźnia Ustroń Orzeł Mokre LKS Pogoń Imielin Hutniczy Klub Sportowy Odra Miasteczko Śląskie Tempo Paniówki Polonia Marklowice Hetman 22 Katowice Soła Żywiec Walka Makoszowy Piast Leszczyny KS Kornowac GLKS Włókniarz Moszczenica Zelowski Klub Sportowy Włókniarz Zelów Strzelec Frysztak |
| 1923 | Kania Gostyń Fortuna Wieleń Korona Bukowiec Rawia Rawicz Sokół Szamocin Sparta Miejska Górka Stella Białośliwie KS Nadwiślan Kraków KS Gdovia Gdów LZS Czarnochowice LKS Jordan Jordanów LKS Słomniczanka Słomniki KS Gościbia Sułkowice MKS Kalwarianka Kalwaria Zebrzydowska GKS Świt Krzeszowice MKS Puszcza Niepołomice Wisła Puławy Żyrardowianka Żyrardów Znicz Pruszków Lechia Tomaszów Mazowiecki Piłkarski Wołomiński Klub Sportowy „Huragan” Klub Piłkarski Piaseczno Miejski Klub Sportowy Przasnysz Mławianka” Mława Mareckie Towarzystwo Sportowe Marcovia 2000 Marki Zwolenianka Zwoleń Radzymiński Klub Sportowy Mazur Radzymin Gazowniczy Klub Sportowy Świt Warszawa Ruch Steblów Naprzód Rydułtowy Szczakowanka Jaworzno Górnik Radlin Concordia Knurów Amatorski Klub Sportowy Mikołów Pierwszy Chwałowice Beskid Skoczów Łazowianka Łazy Fortuna Wyry Jedność Rogoźna Strzelec Rzuchów Victoria Pilchowice RKS Lechia Tomaszów Mazowiecki Tur Bielsk Podlaski Orzeł Rudnik Sanovia Lesko Błażowianka Błażowa Lewart Lubartów Tomasovia Tomaszów Lubelski Wisła Puławy Orlęta Łuków Włodawianka Włodawa KS Sokół Zwierzyniec LKS Milanów |
| 1924 | Jedność Zakrzewo Korona Pogoń Stawiszyn Leśnik Margonin Obra Zbąszyń Piast Kobylin Polonia Chodzież Warta Międzychód MKS Limanovia Limanowa Grzegórzecki Klub Sportowy Kraków Ożarowianka Ożarów Mazowiecki Ostrovia Ostrów Mazowiecka Start Otwock Górnik Pszów Górnik Piaski Unia Turza Śląska Sparta Katowice Pogoń Blachownia Polonia Łaziska Rybnickie Kolejarz 24 Katowice Czarni Gorzyce Start Pietrowice Wielkie LKS Dzimierz Rudzki Klub Sportowy w Łodzi KS Gerlach Drzewica Warmia Grajewo MKS Orlicz Suchedniów Orlęta Radzyń Podlaski |
| 1925 | KKS 1925 Kalisz Nielba Wągrowiec Sokół Rakoniewice Wełna Skoki LKS Wisła Rząska Bieżanowianka Kraków LKS Węgrzcanka Węgrzce Wielkie MKS Tuchovia Tuchów Mazovia Mińsk Mazowiecki Brwinowski Klub Sportowy Naprzód Brwinów Rozwój Katowice Górnik Bobrowniki Śląskie Unia Bieruń Stary Silesia Lubomia Sokół Orzesze Milenium Wojkowice KS 25 Kokoszyce LKS Zgoda Repty Śląskie (Tarnowskie Góry) Orzeł Bobrowniki Sokół Zabrzeg MKS Jutrzenka Warta Koluszkowski Klub Sportowy Koluszki Głogovia Głogów Małopolski Opatowski Klub Sportowy Opatów LKS Victoria Skalbmierz Sandomierski Klub Sportowy Wisła Sandomierz Roztocze Szczebrzeszyn Orlęta Dęblin |
| 1926 | Biały Orzeł Koźmin Wielkopolski Kotwica Kórnik Lipno Stęszew LKS Czarnylas Łobzonka Wyrzysk Raszkowianka Raszków LKS Zatorzanka Zator MKS Halniak Maków Podhalański Miejski Górniczo-Hutniczy Klub Sportowy Bolesław Bukowno Mazur Gostynin Kasztelan Sierpc Drukarz Warszawa Broń Radom KS Proch Pionki LKS Watra Mrozy MKS Wicher Kobyłka LZS Rudniki Stowarzyszenie Kultury Fizycznej TOR Dobrzeń Wielki Górnik Boguszowice Skra Częstochowa KS Pietraszyn Olza Godów Orzeł Jankowice LKS Gamów Orzeł Łódź Brzeziński Klub Sportowy Start Brzeziny ŁKS Łomża MKS Star Starachowice Huragan Międzyrzec Podlaski Ruch Izbica |
| 1927 | Lechita Kłecko Stal Pleszew KS Wawrzynianka Wawrzeńczyce TS Wieliczanka Wieliczka MKS Ciechanów MKS Dolcan Ząbki Promnik Łaskarzew Polonia Łaziska Górne KS 27 Gołkowice Pogoń Łapy Grom Wyszatyce Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy |
| 1928 | Sokół Kleczew Sparta Złotów KS ZKS Unia Tarnów KS Victoria Kraków KS Armatura Kraków GLKS Orkan Zaborów KS Borek KS Przyszłość Włochy Piast Pawłów LKS Lyski Włókniarz Łódź Żurawianka Żurawica Karpaty Krosno KS Granat Skarżysko-Kamienna KS Naprzód Jędrzejów LKS Orkan Bełżec |
| 1929 | Astra Krotoszyn Masovia Kraszewice Pogoń Śmigiel LKS Wisła Czernichów Okęcie Warszawa Bzura Chodaków Olimpia Boruszowice MLKS Woźniki Unia Kosztowy Cyklon Rogoźnik Orzeł Kolno KS Zakładów Ostrowieckich 1929 Ostrowiec MLKS Partyzant Wodzisław Robotniczy Klub Sportowy Znicz Siennica Różana |
| 1930 | Chojniczanka 1930 Chojnice Legionovia Legionowo Stal Chełm Śląski RKS Mazovia Rawa Mazowiecka |
| 1931 | Victoria Września Orzeł Babienica/Psary LKS Jaga Lututów Zimowit Rzeszów Polonia Kopytowa |
| 1932 | Krobianka Krobia KS Chełmek MKS Piast Piastów MKS Lędziny Gwiazda Skrzyszów Naprzód 32 Syrynia Jedność 32 Przyszowice Spójnia Zebrzydowice MKS 32 Radziejów-Popielów Wicher Wilchwy Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Rowień Jagiellonia Białystok KS Koprzywianka Koprzywnica |
| 1933 | Wicher Dobra KS Tonianka Tonie Okocimski Klub Sportowy Brzesko Przyszłość Rogów LKS Gardawice LKS Chałupki Boruta Zgierz KS Wisła Nowy Korczyn |
| 1934 | Tęcza 34 Płońsk Stradom Częstochowa Jedność Boronów Supraślanka Supraśl Nafciarz Bóbrka MKS Radymno Start Rymanów Hetman Zamość |
| 1935 | KS Bronowianka Świt Nowy Dwór Mazowiecki Ursus Warszawa LZS Kujawy KS Panki LKS Kurów Borowiec Straszęcin Biało-Czerwoni Kaszyce Sanna Zaklików |
| 1936 | Sparta Konin Sarnowianka Sarnowa Podlasie Sokołów Podlaski KS Jutrzenka Cegłów LKS Gamów Orkan Rzerzęczyce Sparta Lubliniec Pogoń Blachownia Unia Masłońskie |
| 1937 | Huragan Pobiedziska MKS Pogoń Miechów GLKS Przemsza Klucze KS Przebój Wolbrom Gwiazda Chudów Cukrownik Chybie Naprzód 37 Krzyżkowice LKS Świt Kamieńsk Kolejowy Klub Sportowy Olimpia Karsznice Puszcza Hajnówka Piast Tuczempy |
| 1938 | Środowiskowy Klub Sportowy Unia Niedomice Ludowy Klub Sportowy Chełm w Stryszowie Małkiński Klub Sportowy Małkinia KS 38 Podlesianka Katowice Stal Stalowa Wola Ludowo-Zakładowy Klub Sportowy Stal Kunów |
| 1939 | Warta Sieraków Polonia Przędzel Stal Mielec |
Jak widać najstarszy polski klub piłkarski, a ściślej ujmując dwa, mają za sobą kawał historii, która ociera się o trudną sytuację naszego kraju za czasów okupacji. Materiał został przygotowany w oparciu o bibliografię i dostępne w Internecie, rzetelne strony informacyjne, poświęcone sporcie.
Bibliografia:
- Gawkowski R., Braciszewski J., Laskowski K., 2018. Historia polskiej piłki nożnej. Wyd. SBM
- Kowoll M., 2019. Futbol ponad wszystko. Historia piłki kopanej na Górnym Śląsku. Wyd. fusbal-mk
- Gawkowski R., Braciszewski J., 2012. Historia polskiej piłki nożnej. Wyd. SBM
- Skuta J., 2018. Zagłębie Sosnowiec: Historia piłki nożnej (monografia). Wyd. Zagłębie SA
- Szujecki K., 2018. Historia sportu w Polsce. Wyd. Biały Kruk
- Gowarzewski A., 2016. Encyklopedia piłkarska FUJI Mistrzostwa Polski. Stulecie część 1. Wyd. GiA
- Źródła internetowe: www.pzpn.pl, www.pl.wikipedia.org.