Piłka nożna jest bez wątpienia jednym z najpopularniejszych sportów na świecie, ale emocje z nią związane często przysłaniają równie istotne kwestie regulaminowe czy taktyczne. Dziś powiemy Wam nieco więcej o tym, jak zazwyczaj wyglądają składy drużyn w piłce nożnej.
Spis treści:
Składy drużyn piłkarskich
Skład drużyny zawsze jest podawany sędziemu piłkarskiemu spotkania. Dzieje się to za pomocą specjalnie przygotowanego protokołu meczowego, który dostarczany jest do arbitra najpóźniej około 30 minut przed pierwszym gwizdkiem. W tym dokumencie znajdują się informacje na temat zawodników, ich imiona oraz nazwiska, numery koszulek piłkarskich, z jakimi będą występować na boisku, a także daty urodzenia bądź numery licencji zawodniczej. Ponadto znajdują się tam informacje o statusie piłkarza (na przykład czy jest młodzieżowcem), wskazywany jest kapitan drużyny, a także trener i kierownik zespołu oraz osoby, które mają prawo przebywać na ławce rezerwowych – zazwyczaj są to ludzie odpowiedzialni np. za pomoc medyczną.
Piłka nożna – ilu zawodników na boisku?
Drużyna piłkarska składa się z 11 zawodników oraz graczy rezerwowych. Oczywiście, mecz może być rozegrana, jeśli w drużynie znajduje się co najmniej siedmiu piłkarzy, jednak taka sytuacja jest niezwykle rzadka, zazwyczaj ma miejsce w niższych, nieprofesjonalnych ligach.
Podstawowa jedenastka jest złożona z dziesięciu zawodników z pola oraz jednego bramkarza. Do wyszczególnienia pozycji na boisku jeszcze przejdziemy, tymczasem warto wspomnieć o jeszcze kilku istotnych kwestiach.
W większości rozgrywek cała drużyna może składać się z 18 zawodników – do podstawowej jedenastki należy wówczas doliczyć siedmiu graczy rezerwowych. W trakcie profesjonalnego meczu trener piłkarski ma prawo do przeprowadzenia maksymalnie pięciu zmian. Piłkarz, który zostanie zmieniony i zejdzie z boiska, nie może pojawić się na nim ponownie. Z kolei zawodnik, który na boisko wszedł może wrócić na ławkę rezerwowych np. jeśli grę uniemożliwi mu kontuzja bądź jego poczynania nie znajdą uznania w oczach trenera.
Większą liczbę zawodników w składzie możemy zobaczyć podczas najważniejszych imprez. Są to mistrzostwa świata, Europy czy Igrzyska Olimpijskie. W takim turnieju możemy zobaczyć w składzie 23 lub nawet 26 piłkarzy. Reprezentacje narodowe chętnie korzystają z tego przywileju, dając szansę większej liczbie zawodników na udział w rozgrywkach rangi mistrzostw świata.
Co musisz wiedzieć o składzie drużyny piłkarskiej?
Zawodników możemy podzielić na cztery grupy. Są to bramkarze, obrońcy, pomocnicy i napastnicy. Na każdej z pozycji potrzebne są inne walory i umiejętności. Poniżej omówimy pokrótce każdą z nich, a w dalszej kolejności zajmiemy się sprawami taktycznymi.
Bramkarz
Jest jedynym zawodnikiem, który w obrębie pola gry – a ściślej rzecz ujmując wyłącznie we własnym polu karnym – może dotykać piłki rękami. Golkiper może chwytać, odbijać bądź piąstkować futbolówkę. Jego najważniejszym zadaniem jest rzecz jasna obrona bramki swojej drużyny. Nie może pozwolić na to, by uderzenia rywali trzepotały w siatce. W miarę upływu lat rola bramkarza ulegała ewolucji. W XX wieku bramkarze ograniczali się tylko do parad na liniach bramkowych i stosunkowo rzadko opuszczali pole ograniczone linią pięciu metrów. Na przełomie wieków golkiperzy zaczęli grać nieco odważniej, częściej wychodzili do dośrodkowań i ,robiąc użytek ze swoich długich ramion, wyłapywali je. Ostatnie 10-15 lat to z kolei epoka bramkarzy, którzy odważnie wychodzą na przed pole uzupełniając luki w obronie. Cechuje ich doskonała gra nogami, doskonała antycypacja i odwaga. Głównym przedstawicielem tego nurtu w ostatnich latach jest rzecz jasna Manuel Neuer – wielokrotny mistrz kraju z Bayernem Monachium i mistrz świata.
Obrońcy
Obrońców, przez wzgląd na zajmowaną pozycję na boisku, możemy podzielić na bocznych i środkowych.
Środkowy obrońca to nie tylko opoka defensywy
Najważniejszym atutem środkowego obrońcy w nowoczesnym futbolu nie powinny być tylko i wyłącznie doskonałe warunki fizyczne. Oczywiście, trudno wyobrazić sobie klasowego stopera, który nie grzeszy wzrostem, ale by stać się klasowym stoperem potrzebna jest nie tylko tężyzna fizyczna, ale także inteligencja, rozumienie gry, odpowiedni charakter oraz umiejętności czysto piłkarskie.
Idealny stoper powinien być zatem wysoki, minimum centymetrów wzrostu, ale jednocześnie niezwykle mobilny. Środkowy obrońca musi odznaczać się świetną szybkością, by móc rywalizować z napastnikami w pojedynkach szybkościowych. Ważna jest też siła fizyczna, aby jak równy z równym rywalizować z potężnie zbudowanymi „dziewiątkami” rywali. Szalenie ważna jest też odpowiednia determinacja i właściwie ukierunkowana agresja. W starciach często wygrywa ten, który wykaże się większą ambicją i tej środkowemu obrońcy nigdy nie może zabraknąć.
Nie wolno jednak zapominać o tym, co w piłce nożnej najważniejsze, o walorach czysto piłkarskich. Stoper, który ma problemy w operowaniu piłką, nie dysponuje dokładnym podaniem, dobrym wprowadzeniem piłki na połowę rywala, czy kilkudziesięciu metrowym przerzutem „na nos” może mieć problem, by znaleźć sobie właściwe miejsce we współczesnym futbolu.
Mówiąc wprost, środkowy obrońca piłkarski powinien być dobrze wyszkolonym technicznie zawodnikiem, który przy okazji wykaże się odpowiednimi cechami fizycznymi i wolicjonalnymi, zarówno pod swoim polem karnym, jak i pod bramką rywala. Minęły bowiem czasy, w których obrońców, nawet tych środkowych, rozliczało się tylko z czystych kont. Oczywiście, wciąż jest to główny wyznacznik tego, czy dobrze wykonują swoją pracę, ale nowoczesny futbol wymaga od nich także zaangażowania w ofensywie i co najmniej kilku bramek zdobytych po stałych fragmentach gry, które mogą mieć kluczowe znaczenie w końcowych rozstrzygnięciach w sezonie.
Boczny obrońca – twardy w obronie, groźny pod bramką rywala
Boczny obrońca znacznie różni się od swojego kolegi z centrum bloku defensywnego. Przede wszystkim charakterystyka jego gry nie wymaga od niego konkretnego wzrostu – dobrym bocznym obrońcą może być zarówno mikrus, jak i wieżowiec. Kluczowa na tej pozycji jest odpowiednia wydolność – bieganie od pola karnego do pola karnego, stwarzanie zagrożenia pod bramką rywali i destrukcja pod własną wymaga żelaznych płuc. Przyda się także odpowiednia szybkość, nie tylko by dogonić skrzydłowego rywali, ale także by zaskoczyć swojego vis-a-vis w ofensywnej akcji. Bez wątpienia istotnym elementem w grze nowoczesnego bocznego obrońcy jest umiejętność skutecznego dryblingu. To właśnie skrajni defensorzy często tworzą przewagę na skrzydle, a dobrym podaniem czy strzałem są w stanie skruszyć mur rywali.
Kluczowe w grze bocznego obrońcy skrojonego na miarę dzisiejszego futbolu jest odpowiednie wyważenie jego gry w ataku i obronie. Skrajny defensor musi być przede wszystkim inteligentny, by widzieć, kiedy może podłączyć się do akcji ofensywnej, a kiedy zostać w obronie i być zabezpieczeniem przed ewentualnym kontratakiem. Warto też wspomnieć, że boczny obrońca jest niejako połączony z ogromną liczbą piłkarzy na boisku. Musi doskonale komunikować się ze stoperami, by tworzyć solidny blok defensywny, świetnie kooperować ze środkowymi pomocnikami, do których często dostarcza piłkę i którym pokazuje się na pozycję w ataku. Ponadto jest zmuszony do dobrej współpracy w obronie i ofensywie ze swoim partnerem na skrzydle, a także musi odnaleźć język z napastnikami, którym często posyła kluczowe podania.
Rola bocznego obrońcy jest jedną z najbardziej wymagających we współczesnym futbolu, a trenerzy tacy jak Pep Guardiola, Julian Nagelsmann czy Jurgen Klopp potrafią wykreować skrajnych defensorów na kluczowe postaci swoich zespołów.
Pomocnicy
Pomocnicy zajmują miejsce przed obrońcami. Ich również nie możemy wrzucić „do jednego wora”. Nowoczesny futbol sprawia, że wyróżniamy co najmniej cztery rodzaje pomocników. Są to defensywni i ofensywni pomocnicy, a także skrzydłowi. Poniżej kilka najważniejszych informacji o każdym z nich.
Pomocnik defenswny
Jego rolą jest rozbijanie ataków rywali w środku pola, ale także rozpoczynanie ofensywnych akcji swojego zespołu. Dobry defensywny pomocnik musi charakteryzować się doskonałą wytrzymałością, gdyż podczas meczu na najwyższym poziomie przebiega grubo ponad 10 kilometrów na wysokiej intensywności.
Techniczne braki można ukryć pod płaszczykiem dobrego odbioru czy agresywności, ale nowoczesna piłka nożna coraz rzadziej wybacza defensywnym pomocnikom braki w wyszkoleniu. Środkowy pomocnik musi stanowić doskonały łącznik pomiędzy linią obrony a resztą ekipy, dlatego musi być przede wszystkim uniwersalny i umieć zaadaptować się do różnych sytuacji na boisku.
Skrzydłowi
Skrzydłowi występują w bocznych sektorach boiska piłkarskiego. W zależności od taktyki mogą pełnić różne role, ale najczęściej są to zawodnicy skupieni na ofensywie, z ograniczonymi zadaniami w obronie. Dysponują doskonałą szybkością, błyskotliwym dryblingiem, świetnym prostopadłym podaniem, dobrą wrzutką i niezłym wykończeniem. Muszą doskonale współpracować z ofensywnym pomocnikiem i napastnikiem. Od dyspozycji bocznych pomocników zależy w dzisiejszym futbolu bardzo wiele, gdyż często są oni kołem zamachowym akcji zaczepnych. Dobre dogrania od skrzydłowych do napastnika bądź napastników są na wagę złota. Częstym trendem jest stosowanie taktyki tzw. odwróconych skrzydłowych. Oznacza to, że na prawym skrzydle występuje zawodnik, którego wiodącą nogą jest noga lewa, z kolei na lewym zawodnik z silniejszą prawą stopą. Taką taktykę przez lata skutecznie stosowano w Bayernie Monachium, gdzie brylowali Ribery i Robben.
Ofensywny pomocnik
Zawodnik występujący tuż za napastnikiem. Doskonały technicznie, często bardzo filigranowy. Świetny drybler, wybitny rozgrywający obdarzony zarówno bardzo dobry podaniem prostopadłym, jak i precyzyjnym uderzeniem z dystansu.
Napastnicy
Napastnicy są w głównej mierze odpowiedzialni za strzelanie goli. Często to od ich postawy zależy końcowy sukces lub klęska zespołu. Najczęściej występują w blasku fleszy, zazwyczaj są niekwestionowanymi gwiazdami swoich ekip. Napastnik musi wyróżniać się doskonałym instynktem, świetnym wykończeniem i żelaznymi nerwami. Za najlepszego napastnika wszech czasów uważany jest ktoś z dwójki Lionel Messi – Cristiano Ronaldo, jednak w ostatnich latach po piętach depcze im duma polskiej piłki nożnej – Robert Lewandowski.
Teraz wiecie już nieco więcej o składach piłkarskich! Wykorzystajcie swoją wiedzę w praktyce!
