Jedną z nowości, jaka ostatnio pojawiła się w piłce nożnej, jest współczynnik xG. Słyszymy o nim podczas transmisji telewizyjnych, czytamy o nim we wszelkiej maści artykułach w prasie czy internecie, jest on też tematem pracy analityków piłkarskich. Czym zatem jest współczynnik oczekiwanych goli?
Spis treści:
Co to jest współczynnik xG w piłce nożnej i jak się go oblicza?
Współczynik xG to nic innego jak oczekiwana liczba goli (skrót od ang. expected goals). To parametr analityczny określający ilość goli, jaką powinna zdobyć drużyna w danym meczu. Szacowany jest on na podstawie sytuacji bramkowych. Im łatwiejsza sytuacja do strzelenia bramki, tym wartość współczynnika xG jest bliższa 1. Z drugiej strony, im trudniejsza pozycja – tym xG bliższe 0. Innymi słowy, xG = 1 to stuprocentowa sytuacja do zdobycia bramki, xG = 0 oznacza sytuację, w której strzelenie gola było praktycznie niemożliwe. Nie należy tego jednak wiązać z faktycznymi zdobyczami danej drużyny czy piłkarza. Przecież możliwe jest zdobycie bramki z sytuacji wręcz niemożliwej do strzelenia gola, podobnie jak zawodnik może spudłować z metra na pustą bramkę. xG jest więc statystyką i współczynnikiem, który określa prawdopodobieństwo strzelenia gola.
xG zależy od wielu zmiennych, takich jak:
- miejsce oddawania strzału – odległość od bramki, kąt do światła bramki, miejsce na boisku (pole karne, poza polem karnym),
- cześć ciała, którą dany zawodnik oddał strzał – czy to główką, czy nogą, słabszą czy tą lepszą?
- rodzaj podania przed strzałem – w jaki sposób wykreowana została szansa – wrzutka, podanie po ziemi, wybicie bramkarza,
- rodzaj akcji/ataku – kontratak, atak pozycyjny, sytuacja 1 na 1, ilu obrońców przeciwnika było między bramką a napastnikiem w trakcie oddawania strzału itp.
xG jest bardzo przydatnym narzędziem w pracy analityków piłkarskich, ponieważ pozwala ocenić, czy dany zespół czy gracz wykorzystuje swoje szanse na zdobycie gola w sposób efektywny. Może być także używane do porównywania skuteczności różnych drużyn czy zawodników oraz do identyfikowania słabych punktów w grze zespołu. xG jest obecnie jednym z najważniejszych statystyk w piłce nożnej, która jest wykorzystywana przez wielu trenerów piłki nożnej, dziennikarzy i kibiców.
Jak wykorzystywać dane parametru xG?
Dane dotyczące oczekiwanych goli mogą być bardzo użyteczne zarówno dla trenerów, analityków, zawodników oraz kibiców. Często dowiedzieć się z nich można, że dany zespół odnosi przeciętne wyniki, ale ma wysoki współczynnik xG. Jest to sygnał tego, że piłkarze nie są odpowiednio skuteczni lub mają pecha – potrafią stwarzać okazje, ale są nieskuteczni. Dla danego zawodnika bardzo dobrym wynikiem jest wyższa liczba bramek zdobytych od sumy xG w tych sytuacjach. Oznacza to, że ów piłkarz wykorzystał więcej sytuacji na strzelenie gola, niż teoretycznie powinien. Podobnie rzecz ma się w przypadku całych zespołów. Świadczy to o bardzo wysokiej koncentracji, skuteczności wypracowanych schematów oraz indywidualnych umiejętnościach piłkarzy takiej drużyny, którzy potrafią stwarzać i wykorzystywać sytuacje bramkowe. W piłce nożnej nie pada zbyt wiele bramek, w związku z czym współczynnik xG i jego odpowiednia interpretacja jest istotny i jest jednym z ważniejszych elementów pracy sztabów trenerskich i układaniu danego modelu gry dla zespołu. Dzięki temu można dojść do kluczowych wniosków, takich jak skuteczność napastników czy rzeczywista forma danego zespołu.
Można zatem wnioskować, że współczynnik expected goals mocno wpłynął na formacje piłkarskie. Sztaby analityków piłkarskich i w późniejszej fazie trenerzy często podejmują decyzje w oparciu o dane analityczne. Wskaźniki wydajności zespołów piłkarskich pozwalają na skuteczne wytypowanie najmocniejszego zestawienia zawodników w trakcie danego meczu. Sztaby wykorzystują do tego specjalistyczne oprogramowanie do analityki sportowej, które są w stanie wyliczyć skuteczność zawodnika, grupy zawodników lub całego zespołu na przestrzeni meczu, rundy czy całego sezonu. To pozwala na planowanie długofalowe, które obejmować będzie także następne sezony. Programy te posługują się zliczaniem statystyk i prezentowaniem modeli zachowań, z których trener może wyczytać, czy dany zawodnik powinien grać w pierwszej jedenastce.
Innym miejscem, gdzie można wykorzystać współczynnik xG są zakłady bukmacherskie. Bukmacherzy często na podstawie danych analitycznych wyznaczają kurs na dany mecz. Współczynnik expected goals pomaga wyliczyć prawdopodobieństwo zwycięstwa graczy danej drużyny.
Korzyści z używania współczynnika xG w coachingu i skautingu – analiza piłkarska
Współczynnik expected goals (xG) pozwala trenerowi na dogłębne analizy. Ocena występów zawodników dokonywana jest na podstawie wielu czynników, co daje wgląd w jego faktyczną skuteczność i ułatwia podejmowanie decyzji trenerskich w oparciu o dane. Analiza występów w grze jest dziś podstawą dobierania strategii na dany mecz. Trenerzy analizują swoich zawodników, ale także przeciwnika, co pozwala na sprecyzowanie skutecznego planu na to, by dana gra mogła zakończyć się zwycięstwem.