Jakie są pozycje w piłce nożnej?

Dziś zabieramy Was w fascynującą podróż po meandrach piłkarskiej terminologii. Czwórki, szóstki czy ósemki – to numery piłkarzy na boisku, ale nie bójcie się – wyjaśnimy to prosto i przystępnie! Po przeczytaniu tego tekstu rozmowa o taktyce będzie dla Was tak prosta, jak strzelanie bramek dla Robert Lewandowskiego!

Jakie są pozycje w piłce nożnej?

Zanim przejdziemy do nieco bardziej zaawansowanych i skomplikowanych zagadnień przypomnimy absolutne podstawy.

Podczas meczu piłkarskiego na boisku w tym samym czasie może przebywać maksymalnie 22 zawodników, po 11 w każdej drużynie.

Przez ponad 100 lat futbolowej tradycji wykrystalizowały się pozycje piłkarskie:

• Bramkarz – jedyny zawodnik na boisku, który ma prawo zagrywać piłkę rękami.
• Obrońcy – ich podstawowym zadaniem jest rozbijanie ataków rywali i strzeżenie dostępu do własnej bramki.
• Pomocnicy – w zależności od miejsca na boisku pełnią różne role. Generalnie są jednak łącznikami pomiędzy obrońcami a napastnikami.
• Napastnicy – skupieni na strzelaniu bramek.

Obowiązkową powtórkę mamy już za sobą, pora wejść na wyższy poziom wtajemniczenia!

Rozmieszczenie piłkarzy na boisku, czyli o co chodzi z tymi numerami?

Słuchając transmisji piłkarskich lub oglądając eksperckie magazyny często możemy spotkać się ze specyficznymi określeniami jak np. N’Golo Kante to najlepsza szóstka świata. O co chodzi z szóstką? Czy chodzi o numer na koszulce? Nie, wszak sympatyczny defensywny pomocnik w barwach Chelsea FC występuje z siódemką na plecach, a w reprezentacji Trójkolorowych nosi trzynastkę. Więc o co chodzi?

Szóstką określany jest środkowy pomocnik, pełniący bardzo defensywną rolę w zespole. Wszystkie pozycje na boisku mają przypisane określone numery, co doskonale widać na poniższym schemacie!

Opisany poniżej schemat dotyczy ustawienia piłkarzy na boisku w systemie 1-4-2-3-1. Rozmieszczenie piłkarzy na boisku w zależności od różnych formacji jest inne, co oznacza, że przykładowa numeracja może ulec zmianie. Niemniej, wspomniana formacja piłkarska jest aktualnie jednym z najbardziej popularnych, więc może posłużyć jako idealny przykład.

Bramkarz, czyli jedynka (1)

Nieprzypadkowo większość bramkarzy występuje w koszulkach i bluzach z jedynką na plecach. Przez lata utarło się, że golkiper nosi ten właśnie numer, a do piłkarskiego słownika weszło wiele związanych z tym określeń np. Wojciech Szczęsny jest numerem 1 w reprezentacji Polski. Oznacza to nie mniej, ni więcej tyle, że zawodnik Juventusu FC jest pierwszym wyborem selekcjonera reprezentacji Polski w kwestii obsady bramki biało-czerwonych.

Bramkarz to jedyny zawodnik, który w trakcie meczu (nie licząc rzutów z autu) ma prawo zagrywać futbolówkę rękami. Może ją łapać, piąstkować, odbijać, podrzucać i tak dalej, i tak dalej.

Zgodnie z przepisami strój bramkarski musi odróżniać się od tych przywdziewanych przez innych piłkarzy. Przykładowo, jeśli nasz zespół występuje w białych strojach, a ekipa rywali nosi czarne koszulki, to obaj bramkarze muszą mieć bluzy w innych kolorach. W rezultacie sędzia piłkarski potrafi łatwo zidentyfikować golkipera. Bramkarz ma podstawowe zadanie – nie dopuścić, by rywale zdobyli bramkę. Nowoczesny futbol wymaga jednak, by zawodnicy na tej pozycji dobrze grali nogami i uczestniczyli w budowaniu akcji swojego zespołu.

Profil somatyczno-motoryczny bramkarza:

• warunki fizyczne,
• wysoki poziom szybkości lokomocyjnej, szybkości reakcji i szybkości działania,
• wytrzymałość specjalna,
• siła/moc,
• gibkość,
• koordynacja ruchowa.

Pod względem profilu mentalnego:

• odważny,
• odpowiedzialny, pewny siebie,
• radzi sobie ze stresem,
• opanowany, skoncentrowany.

Dwójka i trójka – boczni obrońcy (2, 3)

Prawy obrońca, czyli dwójka oraz lewy defensor, na schemacie oznaczony trójką we współczesnym futbolu muszą być niezwykle uniwersalni. Zważywszy na to, że współtworzą blok obronny muszą przede wszystkim zadbać o to, by rywale nie zdobywali bramek. Boczni obrońcy często mierzą się ze świetnymi dryblerami drużyn przeciwnych, muszą być zatem bardzo szybcy i silni, by sprostać doskonałym technicznie przeciwnikom.

Styl gry drużyny często wymaga jednak od bocznych obrońców sporego zaangażowania w ataku. Zarówno lewy, jak i prawy defensor często biorą udział w akcjach zaczepnych swojej ekipy, stanowiąc wsparcie dla skrzydłowych. Wytrzymałość, dobra technika, świetna wrzutka czy nawet dobre wykończenie akcji – to cechy, które są wymagane od bocznego obrońcy w działaniach ofensywnych. Zawodnicy występujący na tej pozycji naprawdę muszą mieć „końskie zdrowie”, by wytrzymać trudy całego spotkania.

Profil somatyczno-motoryczny bocznych obrońców:

• wysoki poziom wytrzymałości szybkościowej,
• wysoki poziom wytrzymałości lokomocyjnej.

Pod względem profilu mentalnego:

• nieustępliwy, odznacza się uporem, ofiarnością oraz wolą walki.

Para stoperów na czwórkę i piątkę (4, 5)

Bezpośrednio przed bramkarzem występują dwaj obrońcy piłkarscy na schemacie oznaczeni numerami cztery i pięć. Popularnie środkowych obrońców nazywa się ich stoperami, a ich głównym zadaniem jest utrudnianie życia napastnikom rywali. Silni, wysocy, nieustępliwi i bardzo agresywni – tacy są obrońcy środkowi zajmujący pozycje na boisku bezpośrednio przed goalkeeperem. Ci gracze to prawdziwy gladiatorzy, a trener, który skompletuje dobry duet stoperów może być spokojny o poczynania swojej drużyny w obronie.

To ci zawodnicy w dużej mierze odpowiedzialni za komunikację pomiędzy linią obrony, a bramkarzem. Często znajdują się za plecami napastnika, uprzykrzając mu życie i uniemożliwiając strzelanie goli.

Profil somatyczno-motoryczny środkowych obrońców:

• silni, wysocy,
• wysoki poziom wytrzymałości lokomocyjnej,
• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych.

Pod względem profilu mentalnego:

• przewidywalność,
• zdolności przywódcze,
• odpowiedzialny,
• opanowany,
• odważny.

Defensywny pomocnik na szóstkę (6)

Niczym bumerang wróciliśmy do kwestii, którą omówiliśmy nieco wcześniej. Wiemy już, że szóstka to defensywny pomocnik. Jego rolą jest rozbijanie ataków rywali w środku pola, ale także rozpoczynanie ofensywnych akcji swojego zespołu. Dobry defensywny pomocnik musi charakteryzować się doskonałą wytrzymałością, gdyż podczas meczu na najwyższym poziomie przebiega grubo ponad 10 kilometrów na wysokiej intensywności.

Techniczne braki można ukryć pod płaszczykiem dobrego odbioru czy agresywności, ale nowoczesna piłka nożna coraz rzadziej wybacza defensywnym pomocnikom braki w wyszkoleniu. Środkowy pomocnik musi stanowić doskonały łącznik pomiędzy linią obrony a resztą ekipy, dlatego musi być przede wszystkim uniwersalny i umieć zaadaptować się do różnych sytuacji na boisku.

Profil somatyczno-motoryczny defensywnych pomocników:

• dobre warunki fizyczne,
• wysoki poziom wytrzymałości,
• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych.

Pod względem profilu mentalnego:

• pewny siebie,
• odpowiedzialny,
• zdeterminowany, nieustępliwy.

Pozycje piłkarskie – ósemka znaczy środkowy pomocnik (8)

Zawodnik określany przez Anglików jako box-to-box. Oznacza to, że pracuje na niemal całej długości boiska, od jednego do drugiego pola karnego. Obszarem jego pracy jest niemal cała murawa, która, przypomnijmy, mierzy ponad 100 metrów długości i blisko 70 szerokości! Podobnie jak szóstka, tak i ósemka musi charakteryzować się żelaznymi płucami. Wytrzymałość jest na tej pozycji ważniejsza niż szybkość. Ponadto musi świetnie czuć się z piłką przy nodze, gdyż najczęściej to on dyktuje tempo gry swojej ekipy i decyduje o sposobie rozegrania akcji. Bez dobrego podania, dokładnego przerzutu, a także precyzyjnego strzału trudno myśleć o grze na tej pozycji. Ósemka nie jest zawodnikiem na wskroś defensywnym czy ofensywnym – łączy kilka funkcji stanowiąc najlepszy łącznik pomiędzy atakiem a obroną.

Profil somatyczno-motoryczny środkowych pomocników:

• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych,
• wysoki poziom szybkości lokomocyjnej oraz szybkości działania.

Pod względem profilu mentalnego:

• pewny siebie,
• kreatywny i chętny do podejmowania ryzyka.

Rozstawienie piłkarzy na boisku – skrzydłowi z siódemką i jedenastką (7, 11)

Występujący w bocznych sektorach boiska skrzydłowi oznaczeni są siódemką (pomocnik prawy) i jedenastką (pomocnik lewy). W zależności od taktyki mogą pełnić różne role, ale najczęściej są to zawodnicy skupieni na ofensywie, z ograniczonymi zadaniami w obronie. Dysponują doskonałą szybkością, błyskotliwym dryblingiem, świetnym prostopadłym podaniem, dobrą wrzutką i niezłym wykończeniem. Muszą doskonale współpracować z ofensywnym pomocnikiem i napastnikiem. Od dyspozycji bocznych pomocników zależy w dzisiejszym futbolu bardzo wiele, gdyż często są oni kołem zamachowym akcji zaczepnych. Dobre dogrania od skrzydłowych do napastnika bądź napastników są na wagę złota. Częstym trendem jest stosowanie taktyki tzw. odwróconych skrzydłowych. Oznacza to, że na prawym skrzydle występuje zawodnik, którego wiodącą nogą jest noga lewa, z kolei na lewym zawodnik z silniejszą prawą stopą. Taką taktykę przez lata skutecznie stosowano w Bayernie Monachium, gdzie brylowali Ribery i Robben.

Profil somatyczno-motoryczny skrzydłowych pomocników:

• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych,
• wysoki poziom przygotowania szybkościowego i wytrzymałościowego.

Pod względem profilu mentalnego:

• pewny siebie,
• waleczny, zdeterminowany,
• kreatywny i chętny do podejmowania ryzyka.

Ofensywny pomocnik z dyszką na plecach (10)

Zawodnik występujący tuż za napastnikiem. Doskonały technicznie, często bardzo filigranowy. Świetny drybler, wybitny rozgrywający obdarzony zarówno bardzo dobry podaniem prostopadłym, jak i precyzyjnym uderzeniem z dystansu. Ofensywny pomocnik oznaczony na schemacie numerem dziesiątym to kluczowa postać w ustawieniu 1-4-2-3-1. To od jego formy zależy jakość ofensywnych akcji.

Profil somatyczno-motoryczny ofensywnych pomocników:

• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych,
• wysoki poziom szybkości lokomocyjnej oraz szybkości działania.

Pod względem profilu mentalnego:

• pewny siebie,
• kreatywny i chętny do podejmowania ryzyka.

Robert Lewandowski – idealna klasyczna dziewiątka (9)

Z dziewiątką pozycje w piłce nożnej zajmuje wysunięty zawodnik. Środkowy napastnik, lis pola karnego, prawdziwy golleador i łowca bramek. Silny, doskonale grający plecami do bramki przeciwnika. Potrafi świetnie zasłaniać piłkę przed obrońcami rywali, będąc dla nich prawdziwym koszmarem. Piłkarz występujący „na dziewiątce” musi wykazywać się snajperskim instynktem, by często w zamieszaniu jednym magicznym dotknięciem strzelić gola. Choć są różne rodzaje napastników, to w systemie 1-4-2-3-1 najczęściej korzysta się z zawodnika, który profilem przypomina najlepszego napastnika świata, Roberta Lewandowskiego. Kluczowe umiejętności na tej pozycji, to przede wszystkim doskonałe wykończenie lewą i prawą nogą oraz głową, siła i szybkość. Jeśli szukacie przykładu napastnika idealnego, spójrzcie na kapitana reprezentacji Polski lub na innych czołowych piłkarzy, jak Romelu Lukaku, Karim Benzema czy Erling Haaland.

Profil somatyczno-motoryczny napastników:

• wysoki poziom zdolności koordynacyjnych,
• wysoki poziom szybkości lokomocyjnej oraz szybkości działania.

Pod względem profilu mentalnego:

• pewny siebie,
• kreatywny,
• zdeterminowany w zdobywaniu bramek,
• chętny do podejmowania działania

Numery pozycji na boisku piłki nożnej w różnych formacjach piłkarskich

Poniżej przedstawimy rozstawienie piłkarzy na boisku w najpopularniejszych formacjach piłkarskich.

1. Numery na boisku piłkarskim w systemie 1-4-4-2

2. Numery na boisku piłkarskim w systemie 1-3-5-2

3. Numery na boisku piłkarskim w systemie 1-4-5-1

Bibliografia:

1. Narodowy model gry PZPN, Warszawa 2016

 

---

Autorem artykułów na blogu jest polska firma produkująca stroje sportowe pod marką PEHA.