Choć na boisku do siatkówki najważniejszych jest 12 zawodników, to rolę szarych eminencji pełnią, jak w niemal każdym innym sporcie, sędziowie. Jak wygląda ich praca podczas meczu? Jaką rolę pełnią? O tym więcej w poniższym tekście!
Skład zespołu sędziowskiego
Siatkówka jest grą niezwykle dynamiczną i intensywną, dlatego podczas najważniejszych meczów w skład zespołu sędziowskiego, który przebywa na boisku, wchodzi aż sześciu arbitrów! Są to:
- sędzia główny
- drugi sędzia
- czwórka sędziów liniowych
Warto dodać, że na takich imprezach jak mistrzostwa świata, Europy, Igrzyska Olimpijskie czy rozgrywki Ligi Mistrzów obecny jest tzw. system challenge, czyli możliwość sprawdzenia poprawności decyzji sędziowskiej przez jedną z drużyn. Stosowany jest np. w razie wątpliwości, czy piłka trafiła w boisko.
Podstawowym atrybutem sędziego głównego oraz drugiego sędziego jest gwizdek, ale wspomagają się oni także specjalnymi gestami – różnymi dla każdego przewinienia. Z kolei sędziowie liniowi posługują się chorągiewkami.
Każdy z sędziów spełnia inną rolę:
Sędzia główny:
Nie sposób go nie zauważyć – zajmuje miejsce na wysokości siatki, na specjalnym podwyższeniu. Z takiej pozycji ma doskonały punkt widzenia na to, czy akcje rozgrywane są zgodnie z zasadami gry w siatkówkę. Jest bez wątpienia najważniejszym z sędziów, narażonym na największą presję ze strony zawodników i kibiców.
Tylko sędzia główny może informować o:
- błędach odbicia piłki np. podwójne odbicie piłki
- błędach zawodnika zagrywającego
- błędach w ustawieniu zespołu wykonującego zagrywkę
- błędach podczas stykowych akcji przy siatce
- błędach w ataku zawodników linii obrony
O błędach w siatkówce przeczytasz w Naszym artykule blogowym: www.pehasports.com/bledy-w-siatkowce.
Drugi sędzia:
Drugi sędzia znajduje się vis-a-vis arbitra głównego. Zajmuje on miejsce bliżej ławek rezerwowych i trenerów ekip. W przeciwieństwie do swojego zwierzchnika nie stoi na podwyższeniu, a bezpośrednio na parkiecie. Drugi sędzia sprawdza m.in poprawność ustawienia drużyn na początku każdego seta, może zatem zauważyć błąd rotacji. Jego zadaniem jest także kontrolowanie prawidłowości przeprowadzania zmian. Może on przerwać akcję gwizdkiem jeśli zauważy:
- kontakt piłki z parkietem
- błąd ustawienia zespołu przyjmującego zagrywkę
- dotknięcie siatki lub antenki przez któregoś z siatkarzy
- przejście linii środkowej
- blok lub próbę bloku libero lub zawodników znajdujących się w linii obrony
- błąd ataku zawodnika drugiej linii wykonany sprzed linii trzeciego metra
Sędziowie liniowi:
Ci arbitrzy są ustawieni w rogach boiska. Dwóch sędziów liniowych ustawionych jest za linią końcową na połowie drużyny A, pozostała dwójka za linią dziewiątego metra na połowie drużyny B. Sędziowie liniowi posługują się chorągiewkami i wskazują następujące błędy:
- przekroczenie linii dziewiątego metra przez zawodnika zagrywającego – sędzia liniowy komunikuje to poprzez uniesienie chorągiewki
- piłka autowa bez kontaktu z rywalem – sędzia liniowy również unosi chorągiewkę
- jeśli piłka po ataku ląduje na aucie po kontakcie z rywalem – sędzia liniowy unosi chorągiewkę na wysokość piersi i dotyka flagi drugą ręką
- piłka trafia w boisku – sędzia liniowy wskazuje chorągiewką w kierunku parkietu
Każdy błąd musi zostać odpowiednio zasygnalizowany, a sędziowie mają obowiązek wskazać zawodnika, który popełnił błąd. Jeśli kapitan ekipy, która popełniła wykroczenie poprosi o wyjaśnienie sytuacji, arbiter główny jest zobligowany do złożenia wyjaśnień.
Gesty sędziego w siatkówce
Pora przyjrzeć się gestom wykonywanym przez sędziów w trakcie meczu siatkówki.
Sędzia główny
 | Zezwolenie na wykonanie zagrywki | Ruch wskazujący kierunek zagrywki |
|---|---|---|
 | Wskazanie zespołu zagrywającego | Wyciągnięcie ręki w kierunku zespołu, który wygrał akcję i będzie zagrywał |
 | Zmiana stron boiska | Wykonanie uniesionymi przedramionami obrotu wokół tułowia |
 | Przerwa na odpoczynek | Położenie poziomo dłoni jednej ręki na palcach drugiej ręki trzymanej pionowo (w kształcie litery T), a następnie wskazanie zespołu żądającego przerwy |
 | Zmiana zawodnika/ów | Obrót przedramionami przed sobą |
 | Upomnienie za niewłaściwe zachowanie | Pokazanie żółtej kartki |
 | Kara za niewłaściwe zachowanie | Pokazanie czerwonej kartki |
 | Wykluczenie | Pokazanie jednocześnie kartek żółtej i czerwonej razem w jednej dłoni |
 | Dyskwalifikacja | Pokazanie jednocześnie kartek żółtej i czerwonej, każda w osobnej dłoni |
 | Koniec seta (lub meczu) | Skrzyżowanie przedramion na klatce piersiowej, dłonie otwarte |
 | Błąd wykonania zagrywki - piłka zagrana bez podrzucenia lub opuszczenia | Wykonanie ruchu podnoszenia wyprostowaną ręką, dłoń otwarta skierowana do góry |
 | Opóźnienie wykonania zagrywki | Uniesienie 8 rozwartych palców |
 | Błąd bloku lub zasłona | Uniesienie obu ramion pionowo, dłonie skierowane do zewnątrz, palce wyprostowane |
 | Błąd ustawienia lub rotacji | Obrót palcem wskazującym przed sobą |
 | Piłka w boisku | Skierowanie ręki i palców w dół w kierunku boiska, dłoń otwarta |
 | Piłka autowa | Podniesienie obu przedramion pionowo do góry, dłonie otwarte w kierunku twarzy |
 | Piłka rzucona | Wykonanie powolnego ruchu podnoszenia przedramienia, dłoń otwarta skierowana do góry |
 | Podwójne odbicie | Uniesienie dwóch rozwartych palców |
 | Cztery odbicia | Uniesienie czterech rozwartych palców |
 | Dotknięcie siatki przez zawodnika, piłka z zagrywki nie przechodzi w przestrzeni przejścia | Wskazanie dłonią odpowiednią stronę siatki korespondującą dłonią |
 | Niedozwolona gra w przestrzeni przeciwnika | Przedramię nad siatką, otwarta dłoń skierowana w dół |
 | Błąd ataku zawodnika linii obrony, libero lub piłki z zagrywki przeciwnika, rozegranie przez libero w polu ataku lub jego przedłużeniu za linię boczną | Wykonanie przedramieniem ruchu z góry do dołu, dłoń otwarta |
 | Przekroczenie linii środkowej. Piłka przekraczająca płaszczyznę siatki w przestrzeni pod siatką zawodnik zagrywający dotyka boiska (linii końcowej), zawodnik znajduje się poza boiskiem w momencie zagrywki | Wskazanie placem linii środkowej lub innej, odpowiedniej linii |
 | Błąd obustronny i powtórzenie wymiany | Pionowe uniesienie kciuków |
 | Piłka po bloku | Przesunięcie dłoni jednej ręki po palcach pionowo podniesionej drugiej ręki |
 | Upomnienie/Kara za opóźnianie gry | Nakrycie nadgarstka żółtą kartką (upomnienie) lub czerwoną (kara) |
Sędzia liniowy
 | Piłka w boisku | Opuszczenie chorągiewki w dół (w kierunku boiska) |
|---|---|---|
 | Piłka autowa | Uniesienie chorągiewki pionowo w górę |
 | Piłka po bloku | Uniesienie chorągiewki i dotkniecie jej szczytu dłonią drugiej ręki |
 | Piłka poza przestrzenią przejścia, zetknięcie piłki z obiektem zewnętrznym, przekroczona linia przy zagrywce | Machanie chorągiewką nad głową i wskazanie antenki, odpowiedniej linii lub obiektu zewnętrznego |
 | Ocena niemożliwa | Uniesienie i krzyżowanie obu rąk na klatce piersiowej |
Jak widzicie sygnalizacja sędziów w siatkówce nie jest aż tak skomplikowana, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Od teraz będziecie mogli oglądać siatkarskie transmisje z większą świadomością!